Poniżej, specjalnie dla naszych Drogich Czytelników, przedstawiam
niezwykłą historię Świętej Kołyski - kolebeczki Jezusa. W polskiej
tradycji bożonarodzeniowej betlejemski Żłóbek zajmuje ważne miejsce.
Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, że niewielkie relikwie Żłóbka
(Sacra Culla – Święta Kołyska), w którym Miriam – Najświętsza Maryja
Panna położyła nowonarodzone Dziecię Jezus, znajdują się całkiem
blisko nas – w pierwszym sanktuarium maryjnym zachodniego
chrześcijaństwa i największej świątyni maryjnej w Rzymie: Bazylice
Santa Maria Maggiore.
Nie wiadomo co działo się z Sacra Culla między I a III wiekiem.
Pierwsze historycznie potwierdzone wiadomości o istnienie relikwii
Żłóbka pochodzą z III wieku. Orygenes (185-254), jeden z
największych teologów i pisarzy wczesnego Kościoła, w swojej znanej
apologetycznej rozprawie „Przeciw Celsusowi”, napisanej w roku 248,
argumentując za pełną wiarygodnością przekazu Ewangelii odnośnie
miejsca urodzenia Zbawiciela, napisał: „Jeżeli komuś nie wystarcza
proroctwo Micheasza i historia spisana w Ewangeliach przez uczniów
Jezusa, lecz zażąda innego dowodu na to, że Jezus narodził się w
Betlejem, niechaj się dowie, iż w Betlejem istnieje grota, w której
się urodził Jezus, i żłób, w którym Go położono owiniętego w
pieluszki, a wszystko to się zgadza z opisem Jego narodzin zawartym
w Ewangeliach. Miejsce to słynie w całej okolicy, nawet wśród
niewierzących, z tego, że urodził się tam Jezus, którego czczą i
któremu się kłaniają chrześcijanie”.
Na podstawie tych słów można wywnioskować, że w III wieku istniały
nie tylko bardzo niewielkie fragmenty betlejemskiego Żłóbka, jak to
ma miejsce dzisiaj, ale wręcz cały Żłóbek.
Nie jest niestety wiadome jak dokładnie doszło do zachowania Żłóbka
Zbawiciela. Domyślać się można, że stoi za tym nieznana grupa
chrześcijan związana z Betlejem. Świadectwo Orygenesa mówiące o tym,
że grota i żłób betlejemski były słynne w okolicy również w kręgach
niewiernych niejako potwierdza informacje, jakie można wyczytać w
wizjach znanej mistyczki, bł. Anny Katarzyny Emmerich. Wedle tych
wizji mieszkańcy Betlejem wiedzieli, że w ich mieście narodził się
Mesjasz, do czego przekonała ich wizyta Trzech Mędrców ze Wschodu,
którzy przybyli do Betlejem z bardzo liczną świtą. Liczni mieszkańcy
Betlejem od tej pory oddawali hołd nowonarodzonemu Królowi. Zapewne
dzięki temu pamięć
o dokładnym miejscu narodzin Chrystusa Pana przetrwała. Wkrótce
stało się ono celem pielgrzymek.
Rozwinęły się one do tego stopnia, że cesarz Hadrian (117-138)
nakazał zbudować na miejscu narodzenia Mesjasza, świątynię bożka
Adonisa – oczywiście, celem zahamowania pielgrzymek chrześcijan.
W IV wieku, w czasach cesarza Konstantyna Wielkiego (306-337),
wzniesiono tam Bazylikę Narodzenia Pańskiego, która mogła w sposób
godny chronić relikwie betlejemskiego Żłobu. W roku 614 wojska
perskie zajęły Jerozolimę. Betlejem również zostało najechane.
Bazylika miała być obrócona w gruzy, ale od katastrofy miały ją
ocalić… znajdujące się na ścianach świątyni malowidła Mędrców ze
Wschodu noszących perskie ubiory. Ciągłe niebezpieczeństwa i najazdy
obcych wojsk sprawiły, że św. Sofroniusz, ówczesny biskup
Jerozolimy, chcąc chronić relikwie Żłóbka, miał przekazać je
papieżowi Teodorowi (642-649), który zresztą sam urodził się w tym
świętym mieście.
Od tej pory losy relikwii Żłobka z betlejemskiej Groty
nierozerwalnie związane są z Wiecznym Miastem. Już Sykstus III
(432-440) nakazał wybudować we wnętrzu pierwotnej Bazyliki Matki
Bożej Śnieżnej (dzisiejszej Santa Maria Maggiore) grotę Narodzenia,
na kształt tej betlejemskiej. To właśnie tu trafiły później relikwie
sprowadzone z Ziemi Świętej. Bazylika szybko zaczęła być nazywana
Bazyliką Matki Bożej od Żłóbka (Sancta Maria ad Praesepem). W XIV
wieku z inicjatywy Grzegorza XI drewniane deseczki umieszczono w
specjalnym relikwiarzu. Relikwiarz ten uległ zniszczeniu w czasie
prac renowacyjnych w XVI wieku. Wykonany więc nowy relikwiarz, który
przetrwał do czasów Napoleona.
W XIX wieku włoski architekt i projektant wykonał relikwiarz będący
istnym arcydziełem, które możemy podziwiać
do dzisiaj. Na cokole z malowanego drewna znajduje się podstawa w
formie równoległościanu wykonana ze srebra
z czterema płaskorzeźbami. W części frontowej znajduje się
wyobrażenie szopki, w tylnej części Ostatnia Wieczerza,
w mniejszych bokach znajdują się Ucieczka do Egiptu oraz Pokłon
Mędrców. Ponad tą podstawą znajduje się kryształowy relikwiarz w
kształcie kolebki, podparty przez cztery pozłacane niemowlęta. W
końcu, dzieło wieńczy przedstawienie podłogi ze słomy, na której
położone jest błogosławiące Dzieciątko naturalnej wielkości.
Naprzeciw umieszczony jest pomnik klęczącego Papieża, bł. Piusa IX,
który był wielkim czcicielem Świętej Kołyski.
Do niedawna, w czasie Świąt Bożego Narodzenia relikwie były
przenoszone do nawy głównej, by wierni mogli je uczcić.
Z biegiem czasu pogarszający się stan relikwii doprowadził do
decyzji kapituły Bazyliki o zredukowaniu czasu ekspozycji relikwii
do Pasterki o północy. Warta uwagi ciekawostką jest fakt, że to
właśnie w kaplicy Narodzenia przy relikwiach Żłóbka odprawił w Boże
Narodzenie 1538 roku swoją pierwszą Mszę świętą szermierz
kontrreformacji i założyciel zakonu jezuitów – św. Ignacy Loyola.
Należy zauważyć, że wiarygodność przechowywanych w rzymskiej
Bazylice relikwii Żłóbka znanych jako Sacra Culla (Święta Kołyska)
została potwierdzona przed kilkoma laty przez niezależne ekspertyzy
naukowe. Wedle tych ustaleń pięć deseczek (deszczułek o długości od
70 do 80 centymetrów) przechowywanych w rzymskiej bazylice zostało
wykonanych z drzewa klonowego pochodzącego z Palestyny. Wiek
oszacowano na około 2000 lat.
Co roku tłumy wiernych adorowały relikwie Żłóbka wystawione w
okresie Bożego Narodzenia w ołtarzu głównym.
W 2007 roku prefekt zakrystii Santa Maria Maggiore poinformował
media o złym stanie relikwii (wiele osób paradoksalnie po raz
pierwszy dowiedziało się o ich istnieniu). Relikwie wystawione nawet
na kilka dni były narażone na działanie światła i temperatury.
Tamtego roku nie wystawiono ich nawet podczas Pasterki. Pozostały w
krypcie, a zaraz potem przeszły renowację, Potwierdzono wiek (I
wiek), materiał i miejsce ich pochodzenia (Palestyna).
Zaledwie 4 deseczki 70-centymetrowe i jedna 80-centymetrowa. Ach
ubogi Żłobie, co ja widzę w tobie?
Część relikwii Żłóbka, pod koniec listopada 2019 roku została
przekazana do Jerozolimy, a następnie - na początku tegorocznego
Adwentu - uliczkami Betlejem przeszła radosna procesja, w której do
kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej, sąsiadującego z Bazyliką
Narodzenia Pańskiego, wniesiono odzyskane po 14 wiekach relikwie.
Decyzja
o powrocie relikwii do Betlejem zapadła po wizycie prezydenta
Autonomii Palestyńskiej u papieża Franciszka w Watykanie w grudniu
2018 roku. Cenny dar papieża staje się znakiem pokoju i nadziei dla
Bliskiego Wschodu.
opr.
Jadwiga Kulik